Spotkanie Wschodnie: "Donikąd. Podróże na skraj Rosji"
9 stycznia 2020 roku odbyło się Spotkanie Wschodnie z doktorem Michałem Milczarkiem, adiunktem w Katedrze Kultury Słowian Wschodnich, autorem wielowątkowego filozoficznego eseju podróżniczego ”Donikąd. Podróże na skraj Rosji”, niezwykłej prozy, która ukazała się nakładem wydawnictwa Czarne w 2019 roku.
Prowadzący spotkanie profesor Grzegorz Przebinda powitał bohatera spotkania jako znanego mu dobrze, zdolnego adepta filozofii i filologii, ale także, jak wynika z lektury „Donikąd” - znakomitego pisarza.
Grzegorz Przebinda zwrócił także zebranym licznie studentom i pracownikom Instytutu uwagę, że odkąd książka Michała Milczarka opuściła drukarnię i trafiła na księgarskie półki, czytelnicy mają prawo do jej autonomicznego odczytywania i interpretowania, a z jego punktu widzenia, ta wielowymiarowa literatura otwiera wiele przestrzeni do rozważań i ze wszech miar zasługuje na uznanie oraz pogłębioną refleksję. Zaznaczył również, że w książce Milczarka poszukuje i uważnie obserwuje narratora, w którym z satysfakcją rozpoznaje swego ucznia - Michała, z początków ich intelektualnej znajomości.
Na początku swego wystąpienia Michał Milczarek przybliżył filozoficzny sens podróży, który porusza jego książka. Nawiązując do myśli Martina Heideggera, wskazał na fundamentalne znaczenie tzw. „różnicy ontologicznej”, oddzielającej byt od bycia. W kolejnym kroku zaproponował zastosowanie tej różnicy jako hermeneutycznego narzędzia interpretacji geografii Rosji. Na kresach Rosji sfera bytów kurczy się, występuje tam niewiele osad ludzkich, dróg i materialnych śladów człowieka. Pozwala to odsłonić się czystemu byciu albo istnieniu. Dr Milczarek zwrócił też uwagę, że bycie jest pokrewne nicości, ponieważ nie jest żadnym przedmiotem. Autor „Donikąd” przyznał, że podróżuje przede wszystkim w poszukiwaniu źródłowych doświadczeń filozoficznych.
Następnie prelegent podzielił się ze słuchaczami osobistymi doświadczeniami z wypraw do trzech odległych regionów Rosji, a tym okraszonym anegdotami opowieściom towarzyszył pokaz zdjęć jego autorstwa.
Najpierw odwiedziliśmy Kamczatkę, a dokładniej były Koriacki Okręg Autonomiczny w północnej części półwyspu. Nie prowadzą tam trwałe drogi, lądem da się dotrzeć tylko w sezonie zimowym po tzw. zimniku. Dr Milczarek dotarł do stolicy Koriacji, Pałany autostopem w marcu 2013 r. Mówił też o swoistym doświadczeniu Kamczatki, które polega na utracie poczucia realności.
W dalszej kolejności prelegent zabrał nas na północno-wschodni skraj Rosji, Czukotkę. Jest to terytorium zamknięte dla cudzoziemców, wymagana jest przepustka od FSB. Czukotka to w dużej mierze ziemia dziewicza, obszar tundry nieskalanej działalnością człowieka. Przez Czukotkę przebiega tylko jedna szutrowa droga, łącząca kopalnie złota i wymarłe miasta z osadami nad Morzem Beringa i Oceanem Lodowatym. Jest to też miejsce, w którym nicość przejawia się w stopniu najintensywniejszym.
Na koniec dr Milczarek zabrał słuchaczy do obozowiska Nieńców na Uralu Polarnym. Część tego narodu nadal podtrzymuje tradycje przodków i wiedzie koczowniczy tryb życia, wędrując po tundrze wraz ze stadami reniferów. Wykładowca pokrótce opowiedział nam o współczesnej kondycji tego narodu.
Odpowiadając na pytania publiczności, dr Milczarek opowiedział jeszcze zwięźle o swoich doświadczeniach z ostatniej podróży na Alaskę: nad Cieśninę Beringa i na Wyspę Świętego Wawrzyńca. Z obu tych miejsc widać rosyjski brzeg. Prelegent opowiedział też w skrócie o losach zamieszkujących oba kontynenty i spokrewnionych ze sobą Eskimosach, których rozdzieliła w XX w. tzw. „lodowa kurtyna”.
Uczestnicy wydarzenia wychodzili ze 109 Spotkania Wschodniego z intrygującą refleksją dotyczącą punktu granicy zmiany daty, o którym także wspominał Michał Milczarek, czyli umownej geograficznej granicy dzielącej czas na wczoraj i jutro.
MM, BG
Wywiad z Michałem Milczarkiem dla portalu Сибирь Реалии https://www.sibreal.org/a/30346101.html
Osoba publikująca: Bartosz Gołąbek